Hơn 2 năm kể từ khi
Hiệp định EVFTA chính thức có hiệu lực, quan hệ kinh tế - thương mại đã trở thành điểm
sáng trong bức tranh hợp tác song phương Việt Nam - EU với những kết quả đáng ghi nhận, bất
chấp những tác động của dịch COVID-19 và bất ổn chính trị tại các nước châu Âu.
EU trở thành đối tác thương mại hàng đầu và cũng là thị trường xuất khẩu lớn thứ 3 của Việt Nam.
Trao đổi thương mại
hai chiều Việt Nam - EU liên tục tăng trưởng kể cả trong giai đoạn đại dịch. Tổng kim ngạch
xuất khẩu từ Việt Nam sang EU giai đoạn từ tháng 8/2020 đến tháng 7/2022 đạt 83,4 tỷ
USD (trung bình 41,7 tỷ USD/năm), cao hơn 24% kim ngạch xuất khẩu trung bình năm giai
đoạn 2016-2019.
Mặc dù kim ngạch xuất
khẩu sang thị trường EU có tốc độ tăng trưởng cao như vậy nhưng số lượng doanh nghiệp
tham gia xuất khẩu sang thị trường này chưa tương xứng với tiềm năng. Bên cạnh đó, dư địa
của thị trường EU còn rất lớn với giá trị nhập khẩu lên tới 2.500 tỷ USD hàng hóa mỗi
năm. Dù doanh nghiệp Việt Nam đã không ngừng tăng tốc nhưng hàng hóa Việt Nam cũng mới chỉ
chiếm chưa đầy 2% thị phần của thị trường EU.
Những nội dung này
được các chuyên gia bàn thảo nhiều tại toạ đàm Tăng sự hiện diện của doanh nghiệp Việt
Nam xuất khẩu sang EU do Tạp chí Công Thương tổ chức ngày 18/11.
Ông Ngô Chung Khanh,
Phó Vụ trưởng, Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho biết, EU
là thị trường có sức mua cao, tiềm năng lớn và khi có một hiệp định tự
do (FTA) tiềm
năng,hiệu quả như hiệp định thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA) sẽ là một
thị trường hấp dẫn dành
cho doanh nghiệp Việt Nam.
Tuy nhiên, phải
thẳng thắn nhìn nhận dư địa còn rất lớn, thị phần của nhiều mặt hàng chiến lược như thủy sản,
rau quả là thế mạnh thị phần vẫn còn rất thấp, rau quả chắc hơn 2-3%, thủy sản hơn 4%, kể
cả may mặc cũng chỉ 4%.
Nhưng có một điểm
hơi đáng tiếc là số lượng những thương hiệu còn khá khiêm tốn và mong rằng thời gian
tới sẽ có nhiều thương hiệu xuất hiện tại thị trường EU. Theo bà Nguyễn
Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập (VCCI), EU cách đây khoảng chục năm là
thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam, hiện nay là thị trường xuất khẩu đứng thứ
ba của Việt Nam sau Hoa Kỳ và Trung Quốc. Đây cũng là một thị trường có tốc độ tăng trưởng
tương đối tốt.
Trong hai năm đầu thực
thi EVFTA kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đạt trung bình khoảng 41,7 tỷ USD/năm và
cao hơn mức trung bình năm của giai đoạn 2016 - 2019 (33,5 tỷ USD), cao hơn 24% (tương
đương cao hơn 1/4) cho thấy sự cải thiện ở thị trường này. Về mặt kim ngạch và
theo khảo sát của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cứ 10 doanh nghiệp sẽ có
4 doanh nghiệp đã từng tận dụng được lợi ích nào đó từ hiệp định, trong đấy có những lợi
ích về xuất nhập khẩu. Điều này cho thấy đã có cải thiện về xuất khẩu sang thị trường này.
Tuy nhiên, tỷ trọng
của thị trường EU trong tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam thì cách đây khoảng 10 năm
đâu đó khoảng 19% đến gần 20% nhưng sau đấy giảm dần và đến năm 2021 tỷ trọng chỉ
còn chưa đầy 12%.
Rõ ràng, kim ngạch
tăng nhưng tốc độ tăng của xuất khẩu Việt Nam sang thị trường EU thấp hơn tốc độ tăng đi tất
cả các thị trường thế giới và điều này cũng thể hiện ở tốc độ tăng kim ngạch của Việt Nam
đi EU luôn thấp hơn tốc độ tăng trưởng bình quân xuất khẩu của Việt Nam đi thị trường thế
giới.
Trong 10 doanh nghiệp, có tới 4
doanh nghiệp được hưởng lợi nhưng có 6 doanh nghiệp chưa từng được hưởng
bất kỳ một lợi ích nào dù trực tiếp hay gián tiếp từ hiệp định này. Đây là vấn đề cần phải
làm mạnh hơn nữa, đã làm tốt nhưng dường như so với kỳ vọng hay là so với tiềm năng
còn hạn chế đáng kể.
Ông Đinh Cao Khuê,
Chủ tịch HĐQT - Tổng Giám đốc, Công ty CP Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao (DOVECO), Phó
Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam chia sẻ, xuất khẩu sang châu Âu
nói chung và các nước EU
nói riêng đã trở thành truyền thống đối với DOVECO từ rất lớn. Sở
dĩ DOVECO xác định châu Âu là thị trường truyền thống và lẽ thứ
nhất là dư lượng nhập khẩu của EU rất lớn.
Thực ra trên thế giới đến vừa rồi là 8 tỷ dân, EU khoảng 500 triệu dân nhưng mà nhu cầu nhập
khẩu chiếm khoảng 45% nhu cầu về rau quả. Vấn đề thứ hai đối với
các nước EU và nói riêng và các nước châu Âu họ không trồng được các loại rau quả nhiệt
đới. Chẳng hạn như dứa là không trồng được, chuối là không trồng được và chanh leo là
không trồng được. Vì vậy, ít có biện pháp phòng vệ như các nước khác. Ví dụ như xuất khẩu
sang châu Á phần lớn đều có biện pháp phòng vệ và một điều nữa đối với châu Âu là
thanh toán sòng phẳng nghiêm túc.
Tuy nhiên EU là
thị trường yêu cầu kỹ thuật cao về cả số lượng và chất lượng nhưng mà nếu làm dần từng bước một
vẫn có thể đáp ứng được yêu cầu của các nước EU nói riêng và châu Âu nói chung.
Để gia tăng số lượng
doanh nghiệp Việt Nam và tỷ trọng hàng hóa Việt Nam xuất khẩu san thị trường EU cũng
như những biện pháp nhằm gia tăng hiệu quả thực thi của EVFTA, ông Ngô Chung Khanh cho
rằng đầu tiên là phải tuyên truyền các câu chuyện thành công. Dưới góc độ cơ quan
tuyên truyền Bộ Công Thương mong muốn sẽ phối hợp với các doanh nghiệp đi đầu đã có
mở đường như DOVECO để tuyên truyền những câu chuyện thành công đó để giúp doanh
nghiệp tự tin hơn.
Hiện nay, Bộ Công
Thương đang phối hợp với các tỉnh thành trong việc tập trung xác định một đến hai mặt hàng
chiến lược của tỉnh có thế mạnh, sau đó cùng xây dựng các chương trình tuyên truyền hỗ
trợ sát hơn.
Theo ông Ngô Chung
Khanh, thay vì tuyên truyền chung nên đi sâu vào những buổi tập huấn, hoạt động hỗ trợ và
là một kế hoạch hàng năm chứ không phải là theo chỉ có một hội nghị. Hiện nay nguồn lực của
đất nước vẫn còn có hạn chế, nhiều khi bị dàn trải, phân tán và chưa có kết nối, Bộ Công
Thương rất muốn kết nối tất cả những các chủ thể mà tham gia vào quá trình thực thi FTA.
Từ cơ quan trung
ương đến địa phương đến doanh nghiệp xuất khẩu, doanh nghiệp nhập khẩu, doanh nghiệp
tư vấn, các hiệp hội làm sao kết nối lại được với nhau thành chuỗi và có sự hỗ trợ lẫn nhau.
Với tư cách là cơ
quan phụ trách về thực thi EVFTA, Bộ Công Thương hy vọng sẽ phối hợp với các bộ, ngành, hiệp
hội, doanh nghiệp, địa phương trong thời gian tới để tận dụng tối đa hiệp định nhằm tăng
tối đa giá trị thương hiệu Việt Nam./.
Trích dẫn từ nguồn
thông tin điện tử: https://bnews.vn/tang-hien-dien-cua-doanh-nghiep-viet-nam-xuat-khau-sang-eu/269145.html
- tổng hợp bởi nhân viên Czechtrade HCMC